کروماتوگرافی گازی (به انگلیسی: Gas Chromatography) یکی از روشهای کروماتوگرافی است که برای بررسی و جداسازی مواد فرار بدون تجزیه شدن آنها، بکار میرود. در کروماتوگرافی گازی، فاز گازی یک فاز بی اثر ( برای مثال هلیوم، نیتروژن، آرگون و دی اکسید کربن) است و به فاز متحرک گاز حامل نیز می گویند. فاز ساکن یک جسم جامد جاذب و یا لایه نازکی از یک مایع غیر فرار است که به دیواره داخلی ستون یا به صورت پوششی روی سطح گلوله های شیشه ای یا فلزی قرار داده شده است. در صورتی که فاز ساکن جسم جامد جاذب باشد اصطلاحا کروماتوگرافی گازی گویند و اگر فاز ساکن مایع غیر فرار باشد آن را کروماتوگرافی گاز مایع گویند. اما هردو به کروماتوگرافی گازی معروف هستند. در کروماتوگرافی گازی، جداسازی اجزا یک مخلوط متناسب با میزان توزیع اجزا تشکیل دهنده مخلوط بین فاز متحرک گازی و فاز ساکن جامد یا مایع صورت میگیرد. در این روش گاز حامل مخلوط را درون ستون حرکت میدهد و بین دو فاز در حالت تعادل (گاز-مایع) اجزا تشکیل دهنده مخلوط توزیع می شوند. بنابراین فاز متحرک اجزا تشکیل دهنده نمونه را به طرف بیرون ستون حرکت میدهد و هر مولکولی که با ارتباط سستتر جذب ستون شده است، زودتر و جزیی که قدرت جذب بیشتری با ستون دارد، دیرتر از ستون خارج می شوند. بنابراین، اجزا مخلوط از یکدیگر جدا می شوند. کروماتوگرافی گازی برای جداسازی و شناسایی اجزا تشکیل دهنده یک مخلوط و تجزیه کمی آنها نیز کاربرد دارد.
۱اجزا تشکیل دهنده دستگاه کروماتوگرافی گازی
نواع آشکارسازهای موجود در کروماتوگرافی گازی:
- یونش شعلهای (FID): جهت شناسایی کمی و کیفی هیدروکربنهای سبک و سنگین (در حد ppm) و غلظتهای پائین CO و CO2
- هدایت حرارتی (TCD): جهت شناسایی کمی و کیفی ترکیبات گازی معدنی غیرخورنده مانند O2و N2
- الکترون گیر (ECD): این دتکتور برای آنالیز ترکیبات هالوژندار از حساسیت بسیار بالایی برخوردار میباشد.
- نیتروژن- فسفر (NPD): جهت آنالیز ترکیبات نیتروژندار و فسفردار
اجزا تشکیل دهنده دستگاه کروماتوگرافی گازی
این سیستم دارای قسمتهای: منبع گازی حامل، سیستم تنظیم کننده مقدار گاز، محل تزریق نمونه، ستون کروماتوگرافی، کوره و سیستم تنظیم درجه حرارت محل تزریق، آشکار ساز و سیستم شناساگر میباشد.
منبع گاز حامل
یک کپسول گاز با فشار زیاد به عنوان منبع گاز کامل استفاده می شود. غالبا این گاز نیتروژن با خلوص ۹۹/۹۹ درصد میباشد اما گاز های دیگری همانند هلیوم، آرگون و دی اکسید کربن نیز استفاده می شود.
ستون و کوره
اون(Oven) در دستگاه کروماتوگراف گازی
ستون در داخل کوره قرار دارد و در واقع به منزله قلب دستگاه کروماتوگرافی گازی هستند. ستونها دو نوع هستند ۱- ستونهای پر شده ۲- ستونهای مویین.
آشکارسازها[ویرایش]
آشکارسازهای متداول در کروماتوگرافی گازی چهار نوع هستند:
- یونش شعلهای
- هدایت حرارتی
- نورسنج شعلهای
- الکترون گیر
استفاده از آشکارساز یونش شعلهای رایجتر است.
منحنی های وان دیمتر (Van deemeter curves
منحنی های وان دیمتر ارتباط میان سرعت جریان خطی گاز حامل و بازدهی و کارایی ستون را به بهترین صورت ممکن نشان می دهد. یکی از نتایج سودمندی که از منحنی های وان دیمتر قابل استخراج است سرعت جریان بهینه گاز حامل است. با چنین سرعتی کارایی سیستم کروماتوگرافی حداکثر خواهد شد زیرا در این شرایط ارتفاع هم ارز از سینی های فرضی (h) کمترین مقدار خود را دارد. همچنین از نمودارهای وان دیمتر می توان دانست که دامنه تغییرات مجاز سرعت گاز حامل چقدر است.
دیدگاهها
هیچ دیدگاهی برای این محصول نوشته نشده است.